Афғонистон ва Осиёи Марказй

Дар аваҳоли моҳи декабри соли чорй дар шаҳри Бони Олмон конфронси байналмилалй баргузор мегардад, ки дар он масоили марбут ба Афғонистон мавриди баҳсу баррасй қарор хоҳад гирифт. Дар ин конфронс ки бо ширкати мақомоти давлатй ва коршиносону намояндагони ниҳодҳои бонуфузи байналмилалй доир мешавад, натоичи конфронси Истонбул низ ба баҳс гирифта хоҳад шуд.Албатта сарони бисёре аз кишварҳои ғарбй, ҳамчунин раиси чумҳури Амрико натоичи конфронси Истамбулро мусбат арзёбй карданд.Ин конфронс рузи 2 ноябри соли чорй дар шаҳри Истонбули Туркия баргузор шуд, ки дар он ҳайатҳои кишварҳои ҳамсояи Афғонистон ва кишварҳои ғарбй, аз чумла Чин, Ҳиндустон, Эрон, Покистон, Арабистони Саудй, Қазоқистон, Қирғизистон, Русия, Точикистон, Туркманистон ва Амрико, ҳамчунин намояндагон аз НАТО, Иттиҳодияи Аврупо ва СММ ҳузур доштанд.Абдулло Гул, раиси чумҳури Туркия дар маросими ифтитоҳияи ин конфронс таъкид кард, ки барқарори суботу амният дар Афғонистон ба ҳамфикрию ҳамандешии кишварҳои минтақа вобаста аст ва ин мавзуъ бояд дар маркази таваччуҳ қарор гирад. Ҳомид Карзай, раиси чумҳури Афғонистон дар суханронии худ бо ишора ба идомаи даргириҳо дар манотиқи мухталифи Афғонистон, таъкид кард имруз аслитарин таҳдид ба суботу амнияти Афғонистон вучуди гуруҳҳои террористй дар ин кишвар аст.Вай аз сарони гуруҳи толибон даъват кард, ки бо пайвастан ба раванди сулҳ, аслиҳаи худро замин бигзоранд ва ҳаргуна робита бо Ал- қоида ва дигар гуруҳҳои террористиро қатъ кунанд. Зулмай Расул, вазири корҳои хоричаи Афғонистон дар тақвияти суханони Карзай гуфт, эътимоди байниҳамдигарии кишварҳо як омили таъсиргузор барои бозгашти субот ба Афғонистон мебошад.Дар ҳамин робита Вилям Бёрнс, муовини вазири умури хоричии Амрико, зимни қадрдонй аз изҳороти мақомоти Кобул ва намояндагони дигар кишварҳои ҳамсояи Афғонистон, онро чун “нахустин изҳороти возеҳу рушани пуштибонии кишварҳои минтақа аз Афғонистон” арзёбӣ кард. Ба гуфтаи у, бархе аз кишварҳои минтақа ба чои ҳамкорй ва ҳалли мушкилот, аз ҳама чораҳо кор мегирифтанд то авзоъ дар Афғонистон ҳарчй бештар печида ва нооромтар шавад.Ба назар мерасад, ин суханони мақоми амрикойи як ишора ба Покистон буд, Кобул ва Вашингтан Исломободро борҳо ба ҳамдастй бо толибон ва пуштибонй аз душманони давлати Кобул, мутаҳҳам кардаанд. Албатта дар Истонбул давлати Туркия талош кард ду ҳамсояро ба ҳам оштй диҳад ва дар ҳамин чорчуб як руз қабл аз конфронси Истонбул сарони Покистон ва Афғонистон бо ҳам мулоқот карданд, ки дар поёни он қарордодҳои ҳамкорй миёни ду тараф дар бахшҳои амниятй ва иқтисодй ба имзо расид.Ҳамзамон бо ин нишаст мақомоти баландпояи низомй ва раҳбарони хадамоти амниятии ду тараф бо миёнчигарии ҳамтоёни турки худ, сари мизи гуфтугу нишастанд.Муҳимтарин тавофуқе ки миёни Исломобод ва Кобул ҳосил шуд он аст, ки ду тараф тасмим гирифтанд ба таври муштарак cабаби терори Бурҳониддин Рабонй, раиси чумҳури пешини Афғонистонро таҳқиқ кунанд. Ширкаткунандагон дар нишасти Истонбул аз ташаббуси Точикистон дар мавриди мизбонии конфронси ҳамкориҳои минтақайи бо Афғонистон дар таърихи 26 — 27 марти соли 2012 истиқбол карданд. Дар нишасти Истонбул тасмим гирифта шуд, ки чомеаи чаҳонй бар кумакҳои худ дар чиҳати беҳбуди вазъи беҳдошт, мубориза бо густариши маводи мухаддир, ифротгаройии исломй, тундравй ва тероризм, биафзояд.Аҳмад Довудуғлу, вазири умури хоричаи Туркия таъкид кард «нокомии чомеаи байналмилал дар Афғонистон пайомадҳои асафбор барои тамомии чаҳон дар пай хоҳад дошт».

 То имруз дар сатҳҳои мухталиф чандин конфронс ва нишастҳои байналмилай дар мавриди ҳаллу фасли қазияи Афғонстон дар кишварҳои мухталиф баргузор шуда, ки дар асл кумаки чандоне ба давлат ва миллати Афғонистон накардаанд.Воқеият ин аст, ки бо вуруди бегонагон ба сарзамини Афғонистон, на танҳо кумаке ба мардумони ин марзу бум нашуда, балкй бар мушкилоти онҳо афзудааст.Аз чумлаи мушкилоти аслй, тақсими чомеаи афғон ба аксарияту ақалиятҳои қавмй аст, ки огоҳона ва дар ростои заминасозии низоъҳо, аз тарафи қудратҳои тачовузгар дар ин кишвар ичро шуд.Нахустин иқдом дар ин замина аз тарафи комунистони шуравй сурат гирифт, ки бо ташкили мадраса, рузнома ва маҳдудаҳои чуғрофй барои қавмиятҳое ки худро то он замон ба унвони шаҳрванди Афғонистон мешинохтанд, ба истилоҳ табартқсиме дар қаламрави воҳид эчод карданд.Фурупошии Шуравй, ташкили давлатҳои миллй дар ҳамсягии Афғонистон, аққалиятҳои қавмии ин кишварро барои худшиносй бештар ташвиқ кард.Лашаркашии Ғарб ба саркардагии Амрико боиси он шуд, ки ақалиятҳои қавмии Афғонистон мавриди суиистифодаҳои бештаре қарор гиранд.Қудратҳои ғарбй бо нуфуз ба фармондеҳон ва шахсиятҳои матраҳи қавмҳои мухталифи Афғонистон, талош карданд манфиатҳои онҳоро дар муқобили ҳам қарор диҳанд, то аз ин тариқ осонтар ба хостаҳои худ дар ин сарзамин ва умуман минтақа, даст ёбанд.Дар канори ин, чумҳуриҳои Осиёи Марказй низ бо таҳким ва тавсаъаи равобит бо ҳаммавъаон ва ҳамтаборони худ дар Афғонистон, бар раванди вогаройи дар ин кишвар афзудаанд, аз ин ру наметавон ба осонй ба иттиҳод, инсичом ва ваҳдати миллй дар Афғонистон даст ёфт.Бо вучуди ин ҳама бозигарони кучаку бузурги саҳнаи Афғонистон дар ростои ҳадафҳои хеш раванди таҳаввулоти ин кишварро ба самтҳои мухталиф ҳаракат медиҳанд, ки дигар омили ҳал нашудани қазияи ин кишвар мебошад.Аз чумла, Амрико дар чорчуби тарҳҳои мухталиф саъй дорад кишварҳои минтақа ва қудратҳои ҳозир дар Афғонистонро вориди барномаҳои худ кунад. Тарҳи роҳи чадиди абрешим аз охирин иқдомҳои Амрико дар ин замина аст, ки дар чорчуби нақшаи Ховари миёнаи бузург барои кишварҳои минтақа таҳмил шудааст. Ҳарчанд Вашингтон барои ин тарҳ маблағҳои ҳангуфте дар назар гирифта, қасд дорад модели худро барои ояндаи Афғонистон ироа кунад, аммо пазириши ин тарҳ тавассути кишварҳои минтақа яксон набудааст, ба гунае ки Покистон ба унвони муттаҳиди суннатии Амрико дар минтақа, ба ин тарҳ мухолифати шадид нишон додааст. Зеро Исломобод дар нисбати Афғонистон барнома ва тарҳҳои фарқкунанда бо Амрикоро дунбол мекунад. Ҳамин тавр дигар кишварҳои ғарбии ҳозир дар Афғонистон низ ҳaдaфи худро доранд.Дар ин миён Русия, Чин, Ҳинд ва ҳамсоягони Афғонистон дар Осиёи Марказй низ барномаҳои худро доранд, ки ҳар кадом аз вижагиҳои ба худ бархурдоранд ва ағлаб дар муқобили ҳам қарор мегиранд. Дар нишасти Истонбул кишварҳои таъсиргузор дар муодилоти Афғонистон саъй карданд модели худро барои ояндаи ин кишвар ба дигарҳо таҳмил кунанд.Нуктаи чолиб ин буд, ки Русия ин бор чиддитар аз замонҳои қабл вориди қазияи Афғонистон шуд ва роҳҳои мутафовутеро барои ҳалли масоили Афғонистон матраҳ кард.Баргузории конфронс дар Туркия баёнгар аз ин воқеият аст, ки Анкаро низ ба таври чиддитаре ба масоили вобаста ба Афғонистон хоҳад пардохт.Ҳамчунин рушан шуд, ки Ғарб ба таври чиддй камранг кардани ҳузури Маскав дар минтақаро руи даст гирифтааст, амре ки вокунишҳои бамисли Русияро дар пай дошт.Бо таваччуҳ ба ин ҳама интизор меравад, ки нишасти Бон дар моҳи декабри соли чорй, ба  мавзеъҳои ғайрифаъоли қудратҳои ҳозир дар Афғонистон то ҳадди зиёде хотима хоҳад дод. Ба иборати дигар, бо ворид шудани таҳаввулоти Афғонистон ба марҳалаи ҳассоси худ,  талоши қудратҳо барои таҳмили хостаҳои худ ба дигарон шадидтар шуда, авзои минтақаро низ таҳти таъсири худ қарор хоҳад дод

Точикистон ва Русия : имтиҳоне дар гузари замон

Сарнавишти ду халабон, ки яке шаҳрванди Эстония ва дигаре шаҳрванди Русия ҳастанд, равобит миёни Русия ва Точикистонро ба таври бесобиқае ба чолиш кашидааст, ба гунае ки ин мавзуи комилан ҳуқуқй чанбаҳои сиёсй касб карда, аз толори муҳокима, ба вазорату идороти ду кишвар нуфуз кардааст.

Ибрози назарҳои мақомоти сатҳҳои мухталифи ду кишвар ва чанги иттилоотй миёни расонаҳои ду тараф, ки ҳамаруза бар густураи он меафзояд, баёнгар аз ин воқеият аст, ки ҳам Маскав ва ҳам Душанбе дар вазъияти чандон матлубе қарор надоранд.Ҳарчанд ахиран сухан аз талошҳо барои ҳалли мусолиматомези ин қазия ба миён меояд, аммо пайомадҳои он ҳамчунон нигаронкунанда арзёбй мешаванд.Дар ҳоле ки мақомоти точик ҳукми додгоҳи шаҳри Қурғонтеппа дар мавриди ду халабонро амре дар чорчуби меъёрҳои байналмилалй арзёбй мекунанд, дар Маскав таъкид бар ин доранд, ки ин ҳукм хорич аз меъёрҳои роич дар урфи байналмилал аст. Моҳи марти соли чорй ду ҳавопаймои русии мутаалиқ ба ширкати Rolkan, ки аз Афғонистон ба ҳарими ҳавойии Точикистон ворид шуда буданд, дар фурудгоҳи шаҳри Қурғонтеппа ба замин нишастанд ва халабонҳои онҳо шаҳрвандони Русия ва Эстония тавассути кормандони интизомии фурудгоҳ боздошт шуданд.Дар бораи ин руйдод ба чуз чанд хабари кутоҳ, гузоришоти дигаре мунташир нашуд ва расонаҳои иттилоотй ва маҳофили коршиносй камтар таваччуҳе ба он доштанд.Дар доираҳои сиёсии ду кишвар низ дар ин маврид изҳори назарҳои чиддй сурат нагирифта буд. Моҳи гузашта(охири моҳи октябр)додгоҳи шаҳри Қурғонтеппа баррасии парвандаи марбут ба ду халабонро анчом дод ва бар асоси ҳукми суд онҳо ба ҳаштуним солй аз озодй маҳрум шуданд.Баъд аз эъломи ин ҳукм мочаро оғоз шуд ва дар як муддати кутоҳ чанбаҳои густурдае дар расонаҳои иттилоъотй ва маҳофили сиёсии Русия касб кард.Шахсиятҳои сиёсии русй ин ҳукмро золимона тавсиф ва бо забони таҳдид тақозо карданд, ки додгоҳи Точикистон дар иртибот ба ин мавзуъ тачдиди назар кунад.Вазорати умури хоричаи Русия бо пахши баёния таъкид кард, ки «ҳукми додгоҳи Точикистон ҳаргиз дар чорчуби равобити стротегии Русия ва Точикистон нест ва ин иқдом робитаҳои ду кишварро ба таври чиддй латмадор хоҳад кард».Вазорати умури хоричаи Русия иллати вокуниши дерҳангом ба ин қазияро баргирифта аз мулоҳизоти ҳуқуқй баён кард, ки ҳадаф аз он пайгирии мавзуъ аз тариқи қонунй буда, то ин ки вачҳаи ҳеч як аз тарафҳо осеб набинад.Бо ин ҳол манобеъи вазорати хоричаи Русия эътироф карданд, ки дар моҳи май, яьне бо гузашти ду моҳ аз асорати халабонҳо, аз ин қазия огоҳ шуданд. Аммо чудо аз замон ва наҳваи огоҳ шудан аз қазияи халабонҳо, ҳамаи мақомоти аршади Маскав дар қиболи ин мавзуъи сирф ҳуқуқй, мавзеъгирй карданд ва тамомии онон бидуни истисно аз лаҳни таҳқиру таҳдид кор гирифтанд.Сегей Лавров, вазири хоричаи ин кишвар дар тамоси телефонй бо Ҳамроҳхон Зарифй, ҳамтои точики худ гуфт, «ҳукми додгоҳи Точикистон кишварашро ошуфта кардааст.»Димитрий Рогозин, сафири Русия дар созмони Антлантики шимолй(НАТО) таъкид кард, ки чун дигар шаҳрвандони Русия аз ҳукми додгоҳи Точикистон ба хашм омадааст.Ин мақоми русй бештар аз дигарҳо аз таҳқир ва таҳдид кор гирифт ва тазаккур дод, чунин амале чунончй дар Амрико иттифоқ меафтод , қобили қабул буд, чун Амрико ҳам мисли Русия як қудрати чаҳонй аст.Аммо вақте кишваре чун Точикистон, ки дар тамоми заминаҳо вобаста ба Русия аст, даст ба чун амале мезанад, чойи таачуб аст.Рогозин таъкид кард, мо бояд дар ҳалли ин қазия ба нафъи ду халабон, бе ниҳоят сифту сахт бошем. Димитрий Медведев, раиси чумҳури Русия, рузи 14 ноябр дар охирин мавзеъгирии худ дар қиболи парвандаи халабонҳо, ки дар ҳошияи нишасти сарони кишварҳои узви ҳавзаи Осиё ва Уқёнусия дар Ҳонолулу сухан мегуфт, бори дигар таъкид кард, «агар паёми мо дар мавриди бознигарй ба ин парванда аз тарафи Точикистон шунида нашавад, ин мавзуъ бетаъсир бар равобити ду кишвар нахоҳад буд».Раиси чумҳури Русия таҳдид кард дар қиболи Точикистон иқдомоти ғайриқмутақорун дар пеш хоҳад шуд.Юрий Попов, сафири Русия дар Душанбе, бо раиси чумҳури Точикистон дидор кард ва хостори ҳаллу фасли ҳарчй зудтари қазияи ду халабон шуд.Владимир Жириновский, маовини раиси Думаи Русия бо ирсоли нома ба Анатолий Сердюков,вазири дифоъи ин кишвар, дархост кардааст, ки бо истифода аз неруҳои вижаи ин вазоратхона, халабонҳо аз асорат озод карда шаванд.Жириновский, ки як шаҳрванди яҳудитабори Русия аст, бо ишора ба амалкарди Исроил дар қиболи арабҳо, таъкид кард, бояд Русия Точикистонро ҳамон гуна ки Исроил Лубнонро «уту» кард, адаб кунад.Валентина Матвиенко, раиси шурои федератсиюни Русия иброз дошт, чунончй Русия ва Точикистон ба тафоҳум нарасанд, Маскав дар қиболи давлати Душанбе таҳримҳои шадидери ба кор хоҳад гирифт. Валерий Шянкин, узви Кумитаи равобити байналмилалии Шурои федератсияи Русия гуфт, кишвараш бояд аз тамоми иқдомоти сахтгирона алайҳи Точикистон кор бигирад, то ҳавонавардонро раҳо кунад. Вай пешниҳод кард, ки «бояд вуруди муҳочирони кории точик ба Русия маҳдуд карда шавад.» Михайил Капура, муовини раиси кумитаи ҳуқуқ ва додгоҳи Шурои федератсияи Русия низ аз давлати кишварашро хостааст, ба Точикистон «посухи сазоворе» диҳад, зеро ба гуфтаи у «Русия кишваре нест, ки кафши худро бо он пок кунед». Албатта матбуоти фурсатталаби русй беш аз ҳар замони дигаре матолиби зиддиточикй мунташир ва талош карданд аз ин фурсат дар ростои сиёҳ кардани вачҳаи точикон дар Русия кор гиранд.Миллигароёни русй низ бо тачаммуъ дар муқобили сафорати Точикистон дар Маскав, бар зидди точикон ва Точикистон шиор доданд.Хадамоти муҳочирати Русия бидуни эълом иқдом ба ихрочи муҳочирони кории точик аз шаҳрҳои мухталифи ин кишвар кард ва дар як муддати кутоҳ садҳо муҳочири корй аз Русия ихроч шуданд, ки ин раванд ҳамчунон идома дорад.Албатта ин иқдоми зидди меъёрҳои байналмилалии Маскав вокунишҳои ниҳодҳои байналмилалии дифоъ аз ҳуқуқи башарро дар пай дошт ва ин ниҳодҳо бо маҳкум кардани озору тавҳини муҳочирони кории точик тавассути сохторҳои русй, дархост карданд ин амали хорич аз урфи байналмилал мутаваққиф шавад. Дар ин миён мавзуе ки бештар чалби таваччуҳ мекунад, суханони як мақоми вазорати хоричаи Русия аст, ки ошкоро аз дахолати эҳтимолии низомй дар ҳалли ин қазия сухан ба миён овард.Ин мақоми Русия ки аз зикри номаш худдорй кардааст, таҳдид кард, «ҳануз ки лашкари 201 вориди амал нашуда, Точикистон ба хостаҳои Русия тан дардиҳад». Аз суе Абдумачид Достиев, сафири Точикистон дар Маскав, ба вазорати хоричаи Русия фаро хонда шуда ва маротиби норизоятии Русия аз ҳукми додгоҳи ду халабон ба вай ироа шуд. Аз сафири Точикистон дархост шуд, ки зимни иблоғи ин паём ба Душанбе, расидагй ба ин мавзуъро суръат бахшад.Дар ҳамин ҳол идораи амнияти миллии вилояти Хатлон бо ироаи далелҳо ва санадҳои зарурй, аз полиси байналмилал — Интерпол тақозо кард, ки Сергей Полуянов, раиси ширкати » Rolkan Investmens Ltd «ро боздошт ва дар ихтиёри Точикистон қарор диҳад. Аммо Маскав эълом кард ки ба ҳеч вачҳ раиси ин ширкатро дар ихтиёри Точикистон қарор нахоҳад дод. Вокунишҳои Русия дар қиболи қазияи ду халабон баёнгар аз ин воқеият аст, ки Маскав давлати Душанберо ҳамчун як давлати мустақил қабул надорад ва амалкарди додгоҳи Қурғонтеппаро ба унвон таҳқир нисбат ба худ таъбир кард.Қаблан Русия дар қиболи ҳаводиси ба ин монанд хомушй ихтиёр карда буд, аз чумла соли гузашта додгоҳи Узбакистон сарҳанги рус Юрий Корепановро бо чосусй муттаҳам ва зиндонӣ кард.Маскав кучактарин эътирозе накард.Чанде қабл Амрико Виктор Бут, шаҳрванди Русияро, ки мутаҳҳам ба қочоқи аслиҳа буд, дар Бонкук боздошт ва дар Амрико мучозот кард, Маскав боз ҳам хомуш буд.Акнун дар мавриди ин ки Русия дар Точикистон фақат дунболи манофеи худ мегардад, ҳеч шаке боқй намондааст.Ба назар мерасад Маскав бо баҳона қарор додани қазияи халабонҳо дар пайи он аст ки ба хостаҳои стротегии худ дар Точикистон даст ёбад. Ин мавзуъ, яъне амалкарди чанд рузи ахири Русия дар қиболи Точикистон зимни ин ки беэътимодй ба Маскавро дар Осиёи Марказй доман зад, тамомии барномаҳои Владимир Путин дар мавриди эчоди Иттиҳоди Авруосиёро низ зери савол бурд.

Қирғизистон баъд аз интихобот

Дар интихоботи раёсати чумҳури Қирғизистон, ки рузи якшанбеи 30 октябр баргузор гардид, Алмосбек Отамбоев бо касби 64,54 дар сади овозҳо пируз шуд.Дар ин интихобот 16 номзад ба рақобат пардохтанд,ки ҳеч як аз онҳо натавонист рақобати ончунонй бо Отамбоев нишон диҳад ва Тошиев ба унвони нафари дуввум ва Мадумаров ба унвони нафари саввуми интихоботи мазкур тавонистанд каме бештар аз 14 дар сади раъйи интихобкунандагонро ба даст биоваранд.Бино ба гузориши кумиссиюни марказии интихоботи Қирғизистон 51,72 дарсад аз онҳое ки ҳаққи ширкат дар интихобот доштанд, дар назди сандуқҳои  раъйдиҳй ҳозир шуданд ва ба номзади мавриди назари худ раъй доданд

  Дар остонаи интихобот тамомии талошҳо ба харч дода шуд, то аз ҳар гуна фазосозиҳо ва таблиғоти муғризона алайҳи номзадҳои ширкаткунанда дар интихоботи раёсати чумҳурй, пешгирй шавад, ҳамчунин дар ҳимоят аз ин ё он номзад зиёдаравй ба амал ояд.Дар ҳамин росто пахши барномаҳои шабакаҳои телевизиунии Қазоқистон, Русия ва дигар кишварҳо дар қаламрави Қирғизистон қатъ шуд.Раис чумҳури Қирғизистон бо пахши баёнияе аз ҳама қишрҳои чомеъа даъват кард, ки дар ростои истиқрори чомеъаи демократй ва ҳифзи суботу амният дар кишвар, номзади шоистаро интихоб ва ба у раъй диҳанд. Роза Отунбоева дар баёнияи худ бо ишора ба руйдодҳои моҳи апрели соли 2010, аз мардум даъват кард, ки ба дур аз ҳама гароишоти қавмй ва гуруҳй ва дар ростои ояндаи кишвари демократй дар интихобот ширкат кунанд.

 Аксари коршиносон дар таҳлилҳои худ дар бораи пай омадҳои пирузии ин ё он номзад дар интихоботи раёсати чумҳурии Қирғизистон, руйи ин нукта ишора мекарданд, ки бо таваччуҳ ба рақобати шадид миёни шимол ва чануб, пирузии ҳар як аз ин чабҳа, чабҳаи дигарро дар муқобили у қарор хоҳад дод.Бархе аз ин таҳлилгарон аз талошҳои нухбагони сиёсии чануб дар чиҳати бозгардондани Қурмонбек Боқиев ба қудрат, ба унвони аслитарин маврид дар интихобот ёд мекарданд.Ҳарчанд ҳимоятҳои ошкору ниҳони Роза Отунбоева, раиси чумҳури муваққати Қирғизистон аз Алмосбек Отамбоев, то ҳадди зиёде натоичи интихоботро аз қабл рақам зада буд, аммо пешбинй мешуд, ки интихобот ба даври дуввум кашида хоҳад шуд.

 Ин воқеъият ғайри қобили инкор аст, ки руйдодҳои сиёсии чанд соли охири Кирғизистон дар меҳвари рақобати шимол ва чануби ин кишвар шакл мегиранд.Дар ин интихобот дар ҳоле ки шимол барои пирузии Алмосбек Отамбоев, ягона номзади худ сафарбар шуда буд, чануб бо муаррифии Адахон Мадумаров,мақоми ҳукуматй дар замони Боқиев ва Қамчибек Тошиев,раиси фраксиюни «Ота Журт» дар порлумон, талош кард нокомиҳои қаблиро чуброн кунад.Яке аз далоили пирузии Атамбоев, мушорикати фаъоли шимолиҳо дар интихобот буд ва ин амр дар пайи таблиғоти густурда дар мавриди ин ки чанубиҳо қасд доранд бо пирузй дар интихобот, Боқиевро дубора руйи кор оранд, муяссар гардид.Албатта дигар омил, ки низ ба нафъи шимолиҳо кор кард, тақсими раъйи чанубиҳо миёни ду номзад буд.Аз суи дигар суханони Роза Отунбоева, ки дар арафаи интихобот гуфта буд, ин интихобот охирин шонси Боқиевҳо барои бозгашт ба қудрат аст, неруҳои норозй аз давлати қаблиро ба суи Отамбоев чалб кард.Бо таваччуҳ ба ин нукта, метавон дарк кард, ки чомеъаи қирғиз то чй андоза аз ҳукумати худсаронаи хонаводаи Боқиевҳо норозй будааст.Раиси чумҳури амалкунадаи Қирғизистон баъд аз он ки ду номзади чануб — Тошиев ва Мадумаров ошкоро эълом карданд, ки дар сурати пирузй дар интихобот гунаҳкорони ҳаводиси моҳи апрели соли 2010ро муаррифй ва мучозот хоҳанд кард, дар пасманзари сарнавишти Юлия Тимошенко, ба таври чиддй ба ҳимоят аз Алмосбек Отамбоев пардохт.Зеро дар шароити кунунии Қирғизистон ҳар гуна иқдоми интиқомчуёна, на танҳо суботи кишварро барои як давраи тулонй ба ҳам хоҳад зад, балки тамомияти арзии Қирғизистонро ба унвони кишваре воҳид ва соҳибистиқлол таҳти савол қарор хоҳад дод.Роза Отунбоева дар ичрои ин вазифа ба унвони фарди қотеъ зуҳур кард.

 Интихоботи раёсати чумҳури Қирғизистон аз вижагии ба худ хос дар Осиёи Марказй бархурдор аст, ҳузури наёфтани раиси чумҳури амалкунада дар ин интихобот, руйдодест, ки то кунун ҳеч як аз сарони Осиёи Марказй ҳозир ба ичрои он нашудааст.Аз суи дигар, мардум дар шароите раиси чумҳурро интихоб карданд, ки низоми сиёсии Қирғизистон порлумонй аст, ва порлумон нақши калидй дар идораи давлат дорад.Бо ин ҳол пешбинй мешавад, ки пирузии Отамбоев сиёсатҳои давлати Бишкекро ба самти тавсаъаи ҳамкориҳо бо русия пеш мебарад, зеро гуфта мешавад Алмосбек Отамбоев як сиёсатмадори русгаро ҳаст ва ҳамгаройи бо Маскавро авлавияти сиёсатҳои худ медонад.Аммо Қирғизистон тайи чанд соли охир собит кардааст, ки сиёсати чансамтиро дунбол мекунад ва қасд дорад бо ҳамаи кишварҳои шарқу ғарб дар ростои манофеи миллй ҳамкорй дошта бошад.Масъалаи муҳим ҳифзи суботу оромй дар кишвар аст, ки аслитарин нигаронии Отамбоев ва тими у дар моҳҳои аввали касби қудрат хоҳад буд.Ҳарчанд кумиссиюни марказии интихоботи Қирғизистон дар аввалин гузоришҳои худ гуфт, эътирозҳои ончунонй аз суи довталабон ва интихобкунандагон матраҳ нашуда, аммо рақибони аслии Отамбоев- Адахон Мадумаров ва Қамчибек Тошиев эълом карданд, ки натоичи интихоботро нахоҳанд пазируфт.Дар посух ба ин эътирозот Алмосбек Отамбоев дар як нишасти хабарй дар Бишкек таъкид кард,»ман мехоҳам, ки аз ин баъд мо дар Қирғизистон, ҳамчун дар Аврупо, ба музокира одат кунем. Дар оянда бояд ҳама масъалаҳо аз тариқи сулҳ ва  созиш ҳаллу фасл шаванд, то ки дигар дар кишвар мо инқилоб нашавад ва дар давлати мо сулҳу субот барқарор шавад». Аммо набояд нодида гирифт, ки дар чомеъаи қирғиз мисли дигар кишварҳои Осиёи Марказй бархе заминаҳо барои вуқуъи хушунатҳо вучуд дорад. Аз ин чумла метвон ба фақр, фасоди молй, бекорй, бархе масоили ақалиятҳои қавмй ва масоили марзй бо ҳамсоягон ишора кард, ки метавонанд ба унвони баҳона дар ихтиёри фурсатталабон қарор гиранд. Дар идомаи ҳамин мавзуъ интихоботи раёсати чумҳурй заминаҳои наверо фароҳам овардааст, ки аслитарини он норизоятии Тошиев ва Мадумаров, ба унвони рақибони аслии Отамбоев ва бархе таҳаррукоти чонибдорони онҳо дар чануби кишвар, маҳсуб мешавад.Албатта нозрони Созмони амният ва ҳамкории Аврупо вучуди бархе норасоиҳо, аз чумла феҳристи ноқис интихобкунандагонро тазаккур додаанд, аммо даъвати тарафи пируз ба музокира ин дидгоҳро тақвият кардааст, ки дар марҳалаи кунунй суботи Қирғизистон камтар таҳдид мешавад.Бо ин ҳол авомили хоричии фурсатталаб ва рақобати қудратҳо дар ин кишварро набояд нодида гирифт, ки метавонанд ихтилофҳоро ба мардуми қирғиз таҳмил кунанд.Акнун савол ин аст ки оё ин бор низ «чазираи демократия» намунаи ибрати чадид аз демократияро ба Осиёи Марказй пешниҳод хоҳад кард ё на?